बेचबिखन तथा हिंसा प्रभावित चेली अहिले सीप सिकेर स्वरोजगार बन्न थालेका छन् । उनीहरुले कपडा सिलाउने, डल, कुसन बनाउने, हातेकडाइ, खाँदा, हाते ब्याग, सल, किरिङ, ह्याण्डी क्राफ्टलगायतका सामग्री बनाउन सिकेर स्वरोजगार बन्दै गएका हुन् ।
बेचबिखन तथा हिंसामा परेकाको उद्धार तथा पुनःस्थापनमा सक्रिय हुँदै आएको संस्था केआइ नेपालले आश्रय दिएर उनीहरुलाई चितवनमा सीप सिकाउँदै छ । “कति दिदीबहिनी स्वरोजगार भइसके, केआइ नेपालकी चितवन संयोजक केमिका घिमिरेले भन्नुभयो, अहिले पनि चितवनमा १९ जना दिदीबहिनी सीप सिक्दै छन् ।” यहाँ उद्धार गरेर ल्याइएका कतिपय चेली भारतमा चरम हिंसामा परेका पनि छन् ।
कतिपय बेचबिखन त कतिपय जोखिममा परेका बेला केआइ नेपालमार्फत उद्धार गरिएका छन् । तेस्रो मुलुकमा पुगेका चेलीलाई समेत उद्धार गरिएको घिमिरे बताउनुहुन्छ ।
तीन महिनाअघि भारत जाने क्रममा वीरगञ्ज नाकाबाट उद्धार गरिएकी एक चेलीले चितवनमा कुर्ता शुरुवाल, बच्चाको भोटो, डल, कुसन, पाइजामा सबै बनाउन सिकिसकेको बताउनुभयो ।
“अझै केही सिक्न बाँकी छ, सीप सिकेर आफैँ केही गर्ने योजना छ, उहाँले भन्नुभयो, अब व्यवसाय गरेर आफ्नै खुट्टामा उभिने ।” केआइ नेपालले आफूलाई ठूलो सहयोग गरेको बताउने अर्की किशोरी पनि अहिले यहाँ सीप सिक्दै हुनुहुन्छ ।
छ महिनाअघि कामको खोजीमा भारत जाने क्रममा विराटनगर सीमा नाकाबाट उहाँलाई उद्धार गरिएको थियो । उहाँ पनि अहिले चितवनस्थित केआइ नेपालको पुनःस्थापन गृहमा बसेर सीप सिक्दै हुनुहुन्छ ।
उक्त संस्थामा अहिले दुई चेली आफ्नै आफन्तबाट करणीमा परेकालाई संरक्षण दिइरहेको छ । १९ जना बेचबिखनमा परेका र जोखिममा परेका छन् ।
उनीहरुलाई तीनदिन सिलाइ र तीनदिन हाते कडाइ बनाउन सिकाउने प्रशिक्षक लक्ष्मी विक बताउनुहुन्छ । सन् २०१७ मा मात्रै यहाँ उद्धार गरिएको ४७ जनालाई परिवारमा मिलन गराइएको छ । जसमध्ये ३५ जना अहिले विभिन्न व्यवसायमा लागेका छन् ।
सीप सिकेकाले अहिले डल कुसन बनाउने, सिलाइकटाइ गर्ने र तयारी खाना बनाएर स्वरोजगार बनेका संस्थाकी लेखा सहायक पूर्णिमा श्रेष्ठ बताउनुहुन्छ ।